Şəkli yanıtmaclar (illuziyalar) həmişə diqqətimizi cəlb edən şeylər olmuşdur. Çünki bizi təəcübləndirməyi çox rahat bacarırlar. Ona görə də, həmişə buna maraq duyuruq. Elə bu yazıda tam 9 mükafat almış şəkli illuziyaları nəzərdən keçirəcəyik.
| Nyu-Yorkun Brooklyn şəhərindəki SUNY Downstate Tibb Mərkəzində oftalmologiya, nevrologiya, fiziologiya və farmakologiya professorları Susana Martinez-Conde tərəfindən hazırlanan “İllüziyanın Çempionları: Ağıl-Boğucu Təsvirlər və Təsəvvüredici Beyin Bulmacaları Arasındakı Elm” adlı kitab. “İlin Ən Yaxşı İllüziyası” yarışmasında mükafat qazanan illüziyaların toplanmasından ibarətdir.
Beyniniz reallıqla uyğun gələn və ya uyğun olmayan bir dünya simulyasiyası yaradır. Yaşadığınız reallıq “bu simulyasiya ilə xüsusi qarşılıqlı əlaqənizin nəticəsidir. Bəli, xaricdə real bir dünya var, ancaq ətrafdakı hadisələri hiss edirsiniz və bunu səhv və ya əksik olaraq edirsiniz..
Budur İllüziya Çempionları kitabından təsvirləri olan 9 fərqli vizual (şəkli yanıltmac) illüziya.
| 1. Anthony Norcia’nın “Tavan İllüziyası”
Retinadan beyinə ötürülən məlumatlar, optik sinirdəki sinir liflərinin sayı (təxminən bir milyon tel) kimi fiziki məhdudiyyətlərlə məhdudlaşır.
Bu liflərdən hər biri bir piksel istehsal etməkdən məsul olsaydı, insanların görmə qabiliyyəti bir telefon kamerasının qətnaməsindən daha aşağı olardı. Vizual sistemimizin bu məhdudiyyətləri aşması yolu, cisimlərdə və səhnələrdə lazımsız xüsusiyyətləri görməməzlikdən gəlməkdir.
Beyin, bir cismi müəyyənləşdirmək üçün vacib olan bu unikal komponentləri çıxarır, vurğulayır və işləyir. Tavan İllüziyasında, əvvəlcə görünməyən, naxışdakı xətti şəkillər tərəfindən gizlədilmiş on altı dairə var.
Əvvəlcə dairələrin görünməməsinin səbəbi beynimizin görüntüdəki künclər və bucaqlar ilə məşğul olması ilə əlaqəli ola bilər.
| 2. Akiyoshi Kitaokanın “Spinning Serpents Illusion” (Dönən İlanlar İlluziyası)
Bu illüziya hərəkətsiz hərəkəti hərəkətsiz bir görüntüdən necə qəbul etdiyimizə dair gözəl bir nümunədir. Gözlərinizi forma ətrafında gəzdirdiyiniz zaman şəkildəki “ilanlar” sanki fırlanır. Lakin, əslində, gözlərinizdən başqa heç bir şey hərəkət etmir! Diqqətinizi tək bir “ilana” çevirsən və orada düzəltsən, digər “ilanların” hərəkəti yavaşlayacaq və ya hətta dayanacaq.
| 3. Ryota Kanai -nin “Healing Grid Illusion” (Sağaldıcı Dördkünc İlluziyası)
Bu şəkilə baxdığınız zaman mərkəzdə nizamlı bir naxış görsən, kənarlara hizalanmadan yayılmış plusları görəcəksiniz.
Görüntünün ortasındakı kəsişmələrdən birini seçib 30 saniyə ərzində bu kəsişməyə diqqət yetirəndə ətrafdakı dağınıq xaçları görəcəksən. Bu illüziya “qavrayış solğunlaşması” – ından qaynaqlanır.
Təsvirin mərkəzinə fokuslandığınızda, kənarındakı hissələr solmağa başlayır. Sinir proqnozları, bu zəif görüntüləri yenidən qurmaq üçün mərkəzdəki mövcud məlumatları istifadə edir və bu səbəbdən ətrafdakı dağınıq naxış mərkəzdəki kimi hamar görünür.
| 4. Gianni Sarcone -nin “Sevginin maskası”
Bu illüziya, İtaliyada qavrayış tapmacaları üzrə ixtisaslaşmış bir konsaltinq qrupu olan Arximed Laboratoriyasına göndərilən iki sevgilinin köhnə bir fotoşəkilində aşkar edilmişdir.
Qrupun lideri Gianni Sarcone, divarda asılan şəkli gördü və uzaqgörən olaraq bu fotodakı cütlüyün üzlərini bir üz kimi düşündü. Eynəyini taxdıqdan sonra şəkildə həqiqətən iki üz olduğunu başa düşdü.
Komanda daha sonra son effekti yaratmaq üçün fotoya gözəl bir Venedik maskası əlavə etdi. Bu cür illüziyalara “iki əyalət illüziyası” deyilir, çünki tək bir üz və ya bir cüt görə bilərsiniz, ancaq ikisini də görə bilməzsiniz.
Beyin nəyi gözlədiyini görməyə meyllidir, buna görə də ilk baxışda görüntüdə yalnız bir maska olduğu üçün maskanın içindəki görüntüdə yalnız bir üz olduğu görünür.
| 5. Victoria Skye -nin “Yaş yalnız başınızdakı illüziyadır”
Sehrbaz, fotoqraf və illüziya yaradıcısı Victoria Skye, atasının gənc yaşlarında foto portretini çəkməkdə çətinlik çəkdi. Güclü işıqlandırma üstü zərbəni məhv edirdi.
Buna görə də Skye, parıltıdan qaçmaq üçün kameranı yan tərəfə çevirdi. Kameranın hərəkətləri nəticəsində atasının şəklinin bir gəncdən bir uşağa və bir yetkinə çevrildiyini gördü.
Skye illüziyası anamorfik perspektiv nümunəsidir. Kamerasını əymək, yaş irəliləməsi və azalması illüziyasını yaradan iki əks nöqtə yaratdı.
| 6. Simone Gori və Kai Hamburgerin “Dönən əyri xətlər illüziyası”
Mərkəzə fokuslanaraq başınızı irəli və geri aparın. Təsvirə yaxınlaşdıqda, sətirləri saat istiqamətinin əksinə döndüyünü görəcəksən və şəkildən uzaqlaşdıqda, sətirlərin saat istiqamətində döndüyü görünür. Vizyon alimləri bu cür illüziyaların həqiqi hərəkətlə aktivləşdirilən beyin bölgələrini aktivləşdirdiyini söyləyirlər.
| 7. Gianni Sarcone, Courtney Smith və Marie-Jo Waeber tərəfindən “Döyünən Ürək İllüziyası”
Bu illüziya tamamilə hərəkətsiz bir görüntüdən genişlənən bir hərəkət hissi yaradır. Doğru kontrast qarışığı ilə təkrarlanan stasionar naxışlar görmə sistemimizin hərəkətə həssas neyronlarını aktivləşdirir.
Burada qarşı-qarşıya qırmızı və ağ xətlərin paralel düzülüşü, onu daim genişlənən bir ürək olduğu kimi qəbul etməyimizə səbəb olur.
| 8. Rob Jenkins -in “Ghost Look Illusion” (Ruh Baxışları İlluziyası)
Bir insanın hara baxdığını bilməmək insanları narahat edir. Bu səbəbdən qaranlıq günəş eynəyi taxan birisi ilə danışmaq bəzən qəribə ola bilər. Rob Jenkins tərəfindən yaradılan bu illüziya bu narahat edici təsirdən istifadə edir.
Bu illüziyada uzaqdan baxanda əkiz bacılar bir-birlərinə baxırlar. Ancaq onlara yaxınlaşdığınız zaman bacıların birbaşa sizə baxdığını görürsünüz!
Bu illüziya eyni qadının iki fərqli şəklini birləşdirməkdən ibarətdir. Üst-üstə düşən fotoşəkillər iki mühüm cəhətdən fərqlənir: məkan detalları (incə və ya qaba) və baxışlarının istiqaməti (yan və ya irəli). Bir-birinə baxan şəkillər yalnız kobud xüsusiyyətləri, düz olanlar isə kəskin detallardan ibarətdir.
Şəkillərə yaxınlaşdığınız zaman, bacıların qarşısına baxdıqları üçün bütün incəlikləri görə bilərsiniz. Ancaq uzaqlaşanda kobud detallar üstünlük təşkil edir və bacılar bir-birlərinin gözlərinə baxırmış kimi görünürlər.
| 9. Dejan Todoroviçin “Başa Düşülməz Arx İlluziyası”
Burada üç fərqli oval borular görürsünüz və ya 3 cüt yiv var? Rəqəmin sol tərəfi üç boruya bənzəyir, ancaq sağ tərəfdən baxdıqda büzməli bir səthə bənzəyir.
Bu illüziya beyindəki şəkildəki fiqurun səthindəki parlaq cizgiləri təpələr və çökəkliklər və ya yivlər arasındakı qırışlar kimi şərh etdiyi üçün ortaya çıxır. Görüntünün borulardan yivlərə keçdiyini müəyyənləşdirməyə çalışmaq dəlilikdir.
Əslində, heç bir keçid zonası yoxdur, bütün görüntü həm “borular” dan, həm də “yivlərdən” ibarətdir, lakin beynimiz hər dəfə yalnız birinə diqqət yetirə bilər.
| Bonus : Joseph Hautman -ın “Falling Star Illusion” (Düşən Ulduz İlluziyası)
Bu beş guşəli ulduz hərəkətsizdir, lakin görüntüyə baxan bir çox insan ulduzun saat istiqamətində döndüyünə dair güclü bir illüziya yaşayır.
Joseph Hautman tərəfindən yaradılan bu illüziya, Kitaoka -nın “Dönən İlanların İllüziyası” nın bir başqa variantıdır. Hautman illüziyası, Kitaoka’nın istifadə etdiyi həndəsi modeldən fərqli olaraq, nizamsız bir nümunənin illüziya hərəkətlərinə nail olmaq üçün xüsusilə təsirli olduğunu təyin etdi.
Buradakı tünd mavi ləkələr qara və ağ kontur xətlərinə malikdir. Şəklin ətrafına baxarkən göz hərəkətləriniz hərəkətə həssas olan neyronları hərəkətə gətirir.
Ağ, qara, işıq və qaranlıq bölgələr arasındakı diqqətlə düzəldilmiş keçidlər neyronların bu formanı sabit kənarlardan daha çox eyni istiqamətdə hərəkət etdiyini görən kimi qəbul etmələrinə səbəb olur.
Bu qədər. Bu illüziyalardan hansı sizə daha çox təsir etdi? Şərhlərdə bizimlə bölüşməyi unutmayın. (Müəllifdən: bu yazını bitirdiyimə sevinirəm çünki gözüm ağrıdı)
Son olaraq 1 toxunuş qədər vaxt aparan yazıya reaksiya bildirməyi unutmayın ) Yeniliklərdən tez xəbərdar olmaq üçün isə rəsmi Telegram kanalımıza abunə ola bilərsiniz.
